Κωνσταντίνος Ι. Βαθιώτης, τέως Αναπλ. Καθηγητής Νομικής Σχολής Δ.Π.Θ.
Το κείμενο που ακολουθεί αφιερώνεται στην μνήμη του αγαπητού φίλου, συναδέλφου στην Νομική Σχολή Δ.Π.Θ. και συμβολαιογράφου Ρόδου Σταύρου Κουταλιανού, του οποίου το νήμα της ζωής κόπηκε προ ολίγων ημερών, πολύ πρόωρα και ξαφνικά, από οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου.
Είναι η διενέργεια των τεστ ανίχνευσης κορωνοϊού μια υποχρεωτική ιατρική πράξη που θεσπίσθηκε επί ενός παρθένου κοινωνικού εδάφους και, κατά τούτο, ήταν παντελώς απρόσμενη ή μήπως το κοινωνικό έδαφος είχε οργωθεί (και διαβρωθεί) καταλλήλως κατά την διάρκεια των προηγούμενων ετών, ώστε να μπορέσει να υποδεχθεί το νέο (υγειονομικό) είδος φασιστικής καλλιέργειας;
Η σωστή απάντηση (δηλ. ότι το έδαφος ήταν ήδη σαθρό και, επομένως, απολύτως πρόσφορο για την υποδοχή του αναβαθμισμένου υγειοναζισμού) προκύπτει από την μελέτη του βιβλίου «Η εποχή του Φόβου. Αυτοκρατορία των ΗΠΑ και Δικτατορία της Αγοράς» (εκδ. οίκος Α. Α. Λιβάνη, Αθήνα 2005), συγγραφέας του οποίου είναι ο Πέτρος Παπακωνσταντίνου.
Στην ενότητα με τίτλο «Εγκλήματα χωρίς τιμωρία» (σελ. 180 επ.), ο συγγραφέας –ίσως περισσότερο γνωστός από το βιβλίο του «Άνθρωποι και ρομπότ. Οι προκλήσεις της τεχνητής νοημοσύνης» (εκδ. οίκος Α. Α. Λιβάνη, Αθήνα 2020) – θίγει το φαινόμενο της υπερεντατικοποίησης της εργασίας σε συνδυασμό με τον ανεξέλεγκτο εργοδοτικό αυταρχισμό, εξαιτίας του οποίου διαμορφώνονται «καταστάσεις όπου οι εργαζόμενοι δεν διαφέρουν και πολύ από δουλοπάροικους του Μεσαίωνα». Ο συγγραφέας παραθέτει τα ακόλουθα παραδείγματα:
Το 1995 οι εργάτριες κίνησαν δικαστική δίωξη εναντίον των προϊσταμένων τους, που τιμωρούσαν τις «υπερβολικά συχνές» επισκέψεις στην τουαλέτα με τριήμερη προσωρινή απόλυση. Ήταν τόσο φορτικές οι πιέσεις, που οι εργάτριες αναγκάστηκαν να εφοδιαστούν με πάνες ενηλίκων. Όταν όμως διαπίστωσαν ότι οι πάνες τούς κόστιζαν ακριβά, κατέφυγαν σε απλό χαρτί κουζίνας ή τουαλέτας, με αποτέλεσμα να υποστούν σοβαρές λοιμώξεις.
Σε μια άλλη εταιρεία, παραγωγής ουίσκυ, στο Κεντάκι, οι εργοδότες το 2002 κατέγραφαν αναλυτικά τις μετακινήσεις κάθε εργαζόμενου στην τουαλέτα και τον κύκλο της περιόδου των γυναικών υπαλλήλων […]. Στο φως της σημερινής πραγματικότητας, οι προειδοποιήσεις του Ντιούι, στις αρχές του 20ού αιώνα, περί «βιομηχανικού φεουδαρχισμού» διαβάζονται ως διεισδυτικές προφητείες ενός σκοτεινού μέλλοντος.
Στην λογική του εργασιακού Μεσαίωνα –σημειώνει ο Παπακωνσταντίνου– εγγράφονται και οι εξετάσεις δειγμάτων ούρων παρουσία επόπτη της επιχείρησης και οι έλεγχοι του DNA, οι οποίοι, εκτός από τη χρήση ναρκωτικών, ανιχνεύουν κάθε είδους φάρμακα που χρησιμοποιεί ο εργαζόμενος και την προδιάθεσή του για την άλφα ή βήτα ασθένεια.
Μιλώντας με όρους που παραπέμπουν στην σημερινή εποχή του «υγειονομικού απαρχάιντ», ο Παπακωνσταντίνου κάνει το εξής σχόλιο:
Ιδιαίτερα η ταχύτατη πρόοδος στο πεδίο της αποκωδικοποίησης του DNA κινδυνεύει να οδηγήσει σε ένα είδος γενετικού απαρχάιντ, αποκλείοντας από την αγορά εργασίας όσους δεν είναι απολύτως «γενετικά ορθοί». Ήδη το 30% των μεγάλων αμερικανικών επιχειρήσεων χρησιμοποιεί ελέγχους DNA για να φιλτράρει τους υποψηφίους για πρόσληψη.
Εξίσου χαρακτηριστική είναι και η πληροφορία που δίδεται από τον Παπακωνσταντίνου στη συνέχεια σε σχέση με τη διενέργεια ιατρικών τεστ που αφορούν το κάπνισμα:
Ορισμένοι εργοδότες, αποχαλινωμένοι λόγω της έλλειψης οποιασδήποτε νομικής προστασίας των εργαζομένων, δεν διστάζουν να προχωρήσουν πιο μακριά. Στις 18 Φεβρουαρίου του 2005 οι New York Times δημοσίευσαν ένα σχεδόν απίστευτο ρεπορτάζ του Τζέρεμι Πίτερς για την ασφαλιστική εταιρεία Weyco, στο Όκεμος του Μίτσιγκαν. Ο διευθυντής της εταιρείας Χάουαρντ Γουέιερς άρχισε να υποβάλλει τους 250 υπαλλήλους του σε ιατρικά τεστ που είναι σε θέση να ανιχνεύουν αν κάποιος είναι καπνιστής ή όχι. Όποιοι διαπιστώνεται ότι καπνίζουν –όχι στο χώρο εργασίας, αλλά στο σπίτι τους ή στο μπαρ– απολύονται πάραυτα! Ο ίδιος ο Γουέιερς ομολογεί με ανεκδιήγητο κυνισμό ότι το κίνητρό του δεν [σχετίζεται με την υγεία] των εργαζομένων αλλά [είναι] αποκλειστικά οικονομικής φύσεως. Μια έρευνα την οποία παρήγγειλε για λογαριασμό της εταιρείας του έδειξε (έτσι τουλάχιστον ισχυρίζεται ο ίδιος) ότι το κόστος για κάθε καπνιστή (λόγω μειωμένης παραγωγικότητας και αυξημένων ασφαλιστικών δαπανών) ανέρχεται σε 3.391 δολάρια, ένα ποσό που δεν είναι διατεθειμένος να πληρώσει ο κύριος Γουέιρς. «Αν θέλεις να δουλέψεις για μένα, αυτοί είναι οι όροι μου. Αν δε σου αρέσουν, κοίταξε να βρεις αλλού δουλειά», δηλώνει ορθά κοφτά στον ρεπόρτερ της εφημερίδας. Με την ίδια λογική, ένας άλλος εργοδότης μπορεί αύριο να απολύει εργαζόμενους που έχουν την κακή συνήθεια να κάνουν ηλιοθεραπεία, ορειβασία, καταδύσεις και οτιδήποτε άλλο ήθελε θεωρηθεί «αντιπαραγωγικό» και «επικίνδυνο».
Μπορεί ακόμη να μην έχουμε φθάσει στο δυστοπικό κατάντημα απόλυσης εργαζομένων που λατρεύουν και ασκούν ακραία αθλήματα ή εκτίθενται ασύνετα σε πολύωρη ηλιοθεραπεία, αλλά είναι ηλίου φαεινότερον ότι οι παραπάνω πρακτικές («εγκλήματα χωρίς τιμωρία»), οι οποίες δεν συνάντησαν ιδιαίτερη αντίσταση εκ μέρους των θιγόμενων προσώπων, αποτέλεσαν τον προάγγελο των σημερινών διαγνωστικών τεστ που επεβλήθησαν σε παγκόσμια κλίμακα για όλους ανεξαιρέτως τους πολίτες ως δυνητικούς φορείς του κορωνοϊού.
Συνακολούθως, το αυταρχικό δίλημμα του αφεντικού «ή κάνεις το τεστ (/ το εμβόλιο) για τον κορωνοϊό ή απολύεσαι» δεν θα ήταν εύστοχο να καταγγελθεί ως πρωτοφανές αντικατόπτρισμα της εργοδοτικής απανθρωπίας. Δεν είναι παρά μια αναβαθμισμένη παραλλαγή του διλήμματος «ή κόβεις το κάπνισμα ή απολύεσαι».
Η κρίσιμη διαφορά των δύο διλημμάτων είναι ότι, σε αντίθεση με το δεύτερο, το οποίο αφορούσε την εξώθηση του πολίτη σε μια ευεργετική για την υγεία του παράλειψη (διακοπή του καπνίσματος), το πρώτο δίλημμα αφορά την εξώθηση του πολίτη σε μια δυνάμει επικίνδυνη για την υγεία και τη ζωή του ενέργεια, ήτοι τον εμβολιασμό του με πειραματικά σκευάσματα.
Συμπέρασμα: Τα προηγούμενα χρόνια, οι πολίτες είχαν ήδη ήδη ανεχθεί πολλές εκφάνσεις της υγειοναζιστικής συμπεριφοράς των εργοδοτών τους. Οι άοκνοι παρατηρητές αυτής της ενδοτικότητας γνώριζαν άριστα ότι τα δρακόντεια μέτρα ασφυκτικής επιτήρησης που θα επιβάλλονταν με αφορμή το ξέσπασμα μιας πανδημίας δεν θα συναντούσαν καμία απολύτως σοβαρή αντίσταση. Μεμονωμένες κραυγές από… δύστροπους-απροσάρμοστους αρνητές θα ήταν απολύτως ευπρόσδεκτες, διότι χάρη σε αυτούς το σύστημα θα ενεργοποιούσε τα πολεμικά και, ειδικότερα, τα προπαγανδιστικά αντανακλαστικά του. Χωρίς εχθρούς δεν νοείται πόλεμος!